No set con Murnau

Lotte Eisner recolleu no seu libro sobre Murnau as impresións de Robert Herlt, que foi (xunto a Walter Röhrig) o deseñador dos decorados de Fausto. Aquí seleccionamos uns extractos das mesmas que dan unha idea da fascinante personalidade do xenio.

Un día recibín unha nota convidándome a ir ver a Murnau, que entón estaba a facer unha película nos estudos de Tempelhof, preto de Berlín. Cando entrei no estudo, sorprendeume a tranquilidade que reinaba, pois nos días do cinema mudo era costume construír os decorados ao mesmo tempo que se rodaba, e normalmente había unha chea de xente falando a berros, curiosos que pasaban por aí e que nada tiñan que ver coa rodaxe. Pero alí non se vía a ninguén máis que ao cámara e a un dos actores, Alfred Abel, e tamén, na escuridade e nun á parte, a un cabaleiro alto e delgado cunha bata branca de traballo, dando instrucións en voz moi baixa. Ese era Murnau.

(…)

Murnau dixo unha cousa que xamais esquecerei. “A arte”, repetía a miúdo, “consiste en eliminar cousas. Pero no cinema sería máis correcto falar de ‘enmascarar’. Pois cando ti e Röhrig suxerides crear luz debuxando sombras, o cameraman debe tamén crear sombras. Iso é moito máis importante que crear luces!”
E cando Carl Hoffmann iluminou o primeiro decorado de Fausto, Murnau dixo: “Agora, como imos conseguir o efecto do deseño? Aquí hai demasiada luz. Todo ten que ser moito máis sombrío”.
Así que os catro puxémonos a tratar de recortar a luz, con pantallas de 23 cm de ancho e 50 cm de alto. Usabámolas para definir o espazo e crear sombras na parede e no aire. Para Murnau a luz converteuse nunha parte da dirección propiamente dita do filme. Nunca rodaría unha escena sen antes “ver” a luz e adaptala ás súas intencións. Hoffmann fixo un uso maxistral, desde entón, do que xurdiu de todos e cada un dos experimentos de Murnau.

(…)

Aínda que el mesmo non era un técnico, Murnau, un “Rafael sen mans”, sabía o que era posible conseguir. E todo se facía realidade simplemente porque el insistía niso, e porque nos estimulaba para que fósemos capaces de facelo. Creo que a súa calma imperturbable no estudo debíase non só ao seu sentido da disciplina, senón a que posuía unha paixón polo “xogo” en si mesmo que é necesaria e esencial para calquera actividade artística. Por exemplo, construín un aparello de fume para a escena do ceo do prólogo de Fausto. O fume saía de numerosos tubos contra un pano de fondo de nubes; proxectores de luz de arco colocados en círculo iluminaban o fume para facer o efecto de raios de luz. Supoñíase que o arcangel debía pararse en fronte e alzar a súa espada refulgente. Fixémolo moitas veces, e cada vez saía todo perfecto, pero Murnau estaba tan absorto no pracer de facelo que se esqueceu do tempo. O fume seguiu fluíndo a través dos raios de luz, ata que o arcangel –Werner Fütterer– estivo tan exhausto que xa nin podía alzar a espada. Cando Murnau deuse conta do que pasaba sacudiu a cabeza e riuse para os seus adentros, e deunos a todos un descanso.

Nunca coñecera a ninguén que gozase máis do estraño oficio de facer películas tanto como Murnau, aínda que se tomase o seu traballo intensamente en serio.