Brasilidade não é saudade: especial Brasil no (S8)

Primeiro nos deixamos tomar por Arxentina, e logo por Xapón. Pero este ano, querendo regresar a latitudes máis cálidas, o (S8) intérnase na selva tupida que é o cine experimental brasileiro, traendo unha selección que percorre, dende os anos 20 ata hoxe, algunhas das manifestacións máis estimulantes do cine feito nese país.

Límite, de Mário Peixoto

Comezando polo principio, o foco especial en Brasil arranca cun programa elaborado pola investigadora e historiadora de cine Lila Foster, que traballou na Cinemateca Brasileira, quen entrega unha lectura da historia do cine brasileiro dende o punto de vista da vangarda. Maluco é Mágico (1927, William Shocair), é unha sorprendente película futurista e subversiva sobre unha illa poboada pola xente máis rara do mundo. Limite (1931) é a única película do escritor Mario Peixoto, filme de culto de moita beleza e poética concepción cinematográfica adiantada ao seu tempo, favorita de personalidades como Eisenstein e Welles. Da serie de cinegrafías etnográficas Veja o Brasil, de Alceu Maynard, poderase ver Macumba (1959), que retrata a mestura de cristianismo e prácticas relixiosas africanas que hai en Brasil. O seguinte filme é o de Humberto Mauro, un dos máis relevantes cineastas brasileiros da primeira metade do século XX, que fai a partir dunha canción popular, “A Velha a Fiar” unha peza que vai dende o costumbrismo a un rítmico montaxe de imaxes que xogan coa composición, o stop motion, o collage e o humor. O programa tamén representa dous importantes movementos do cine brasileiro: por un lado, o Cinema Novo, con Patio (1959), primero filme do mítico Glauber Rocha, e Fala, Brasilia (1966), de Nelson Pereira dos Santos, e por outro lado, do chamado Cinema da Boca do Lixo, con un filme de quen sería unha das súas figuras fundamentais, Rogério Sganzerla: Documentario, fotografado por Andrea Tonacci, curtametraxe que toma o pulso da situación política do país na data coa liberdade narrativa e o aire documental dos novos cines dos sesenta.

A revolução das massas, de Marcos Bertoni

A presenza de Marcos Bertoni é sen dúbida unha das sorpresas do programa dedicado a Brasil. Bertoni, heroe do super 8 brasileiro, outsider inclasificable do cine coñecido polo público internacional en parte grazas a súa aparición na galardoada Avanti Popolo, de Michael Wahrmann, na que interpreta un crucial papel. Dende os seus primeiros traballos en super 8 dos anos setenta- entre os que se poden encontrar obras como un desprexulgado remake da superproducción Cleopatra e curtametraxes nos que a crítica política mestúrase co humor-, ata a súa radical parodia do Dogma danés, o Dogma 2002, cuxa máxima é: “Prohíbese filmar. Permítese reciclar, montar, dobrar. Sempre en Super 8”. Un universo no que caben dende afiadas visións da ditadura, ata irónicas miradas a invasión de novas igrexas en Brasil e a enigmática invasión no fotograma dun ser de outro mundo.

Memória da Memória, de Paula Gaitán

Tamén estará presente na Coruña Paula Gaitán, destacada cineasta cuxo traballo púidose ver na Viennale, o IndieLisboa, o Bafici, Tribeca e o Museo Reina Sofía, entre outros. Gaitán, quen fora parella de Glauber Rocha, propón unha interesante mirada sobre o arquivo doméstico e o diario filmado. O propio Rocha, presenza que gravita no seu cine, é unha figura fundamental nunha das súas pezas máis famosos e premiadas, Diario de Sintra. Aquí teremos a oportunidade de ver un dos seus filmes máis recentes, Memória da Memória, película-ensaio construída coas súas propias imaxes en super 8 cuxo título fala dun dos fascinastes camiños que percorre: o rexistro da reacción á memoria filmada dos seus protagonistas e o seu significado co paso do tempo. Gaitán ofrecerá, ademais, trala película, unha proxección especial dunha selección de traballos en super 8.

Traveler Heart, de Distruktur

O panorama actual do cine experimental brasileiro pechará o percorrido por esta cinematografía florecente e en marcha. A sección S8 Contemporáneo traerá a Coruña o dúo artístico brasileiro residente en Berlín Distruktur, cuxo traballo púidose ver en festivales como o de Berlín, Torino, Moscú e Curta Cinema en Río de Janeiro, así como en institucións como o New Museum de Nueva York, el Paço das Artes de São Paulo, e o Centro de Arte Contemporáneo de Vilnius. Os filmes e performances de Melissa Dullius e Gustavo Jahn, integrantes do dúo Distruktur, rozan os camiños posibles da ficción, suxerindo a través do seu potente imaxinario narracións elusivas a construir polo propio espectador. Ademais dunha sesión dedicada as súas películas, unha das noites de Desbordamentos del (S8) na Fundación Luis Seoane dedicarase a unha das súas performances, con proxeccións e música en directo interpretada polo propio dúo.

Child World, do duo Strangloscope

Finalmente, e para completar este repaso da actualidade, poderanse ver tamén pezas de algún dos máis destacados representantes da nova xeración de cineastas brasileiros, como é o caso, entre outros, de Ana Vaz (cuxa última peza acábase de estrear en Ann Arbor), do programador e cineasta Gustavo Beck, que tamén estará presente na Coruña, ao igual que o dúo Strangloscope, composto por Claudia Cárdenas e Rafael Schlichting, que traerá a súa refrescante proposta a nosa cidade.