Obxectos e aparicións: especial found footage no (S8) 2017
A edición número 8 do (S8) dedica o seu foco especial ao found footage e a apropiación, tomando como inspiración a figura do surrealista estadounidense Joseph Cornell, e que inclúe focos a figuras como Luther Price, Cécile Fontaine e Barbara Meter, así como ao propio Cornell cineasta, guía e “santo patrón” desta edición.
“Obxectos e aparicións” é o título dun poema de Octavio Paz dedicado a Cornell, do cal citamos algúns fragmentos:
Hexaedros de madeira e de vidro
apenas máis grandes que unha caixa de zapatos.
Neles caben a noite e as súas lámpadas.
(…)
Slot machine de visións,
vaso de encontro das reminiscencias,
hotel de grilos e de constelacións.
(…)
O reflector do ollo mental
disipa et espectáculo:
deus solitario sobre un mundo extinto.
As aparicións son patentes.
Os seus corpos pesan menos que a luz.
Duran o que dura esta frase.
Tentando estender a idea do encontro fortuíto cara varios campos de acción no traballo con material alleo apropiado, a programación desprégase por varias vertentes. Dentro deste bloque, por suposto, dedicarase unha sesión aos traballos de found footage de Cornell feitos entre os anos 30 e 40. Desde a peza que se considera pioneira do cinema de metraxe atopada, Rose Hobart, ás películas finalizadas por Larry Jordan (que foi o seu asistente desde finais dos sesenta) e que mergullan no mundo da infancia, un dos temas predilectos de Cornell.
Pero hai máis. Luther Price estará por primeira vez en España traendo dúas sesións das súas películas e unha exposición. Price, cunha vida azarosa marcada pola desgraza, leva desde os 80 lidando coa violencia e o trauma nas súas películas. Un autor polémico (unha das súas películas mesmo provocou o despedimento dun programador) que funde sordidez e beleza en películas de super 8 e 16mm que remonta, pinta e mesmo enterra durante meses no seu xardín para xogar cos efectos da decadencia, usando materiais atopados como películas de operacións cirúrxicas, films porno ou películas domésticas e institucionais. Unha particular forma de traballar que fai que da maioría das súas películas non haxa copias: só existen os orixinais, que el mesmo trae e proxecta, e que veremos por primeira vez en España en exclusiva no (S8). A exposición de Luther Price estará composta polas súas colaxes, montadas en marcos de diapositiva, nas que incorpora anacos de película, pintura, po e mesmo insectos, e que son a súa liña de traballo actual.
Cécile Fontaine tamén formará parte desta edición especial ?Obxectos e aparicións?. A cineasta francesa (nada no departamento de ultramar da Illa da Reunión) estudou nos Estados Unidos, onde empezou a traballar nos anos 80. Utilizando toda clase de recursos domésticos (desde cinta adhesiva a lixivia, xabóns e obxectos punzantes), Fontaine elabora colaxes fílmicos nos que baixo distintas temáticas traballa coa cor e as propiedades gráficas da tira de celuloide de 16mm e de super 8. As súas películas son toda unha invitación á viaxe: hainas con temática marítima, sobre Xapón, sobre seres microscópicos, sobre fervenzas, sobre comidas familiares. Usando películas domésticas (propias e alleas) e films publicitarios de todo tipo, Fontaine elabora colaxes visualmente humillantes. Ademais da sesión dedicada ao seu cinema, poderemos ver tamén exposta tiras de película dun dos seus orixinais, a través da cal entenderemos e apreciaremos os seus métodos de traballo.
Non só as imaxes atopadas, senón os sons atopados compoñen esta edición especial. Nese sentido, a cineasta e curadora española residente en Nova York Mónica Savirón recupera e mostra o traballo da holandesa Barbara Meter (cuxas películas se verán por primeira vez en España), que trae nun programa no que tamén poden verse pezas súas de apropiación nas que o son é peza crave. Meter foi un axente fundamental da vangarda holandesa, para a que o son e unha das súas ferramentas de expresión fundamentais. Desde sons da natureza a voces de actores tomadas de películas, gravacións musicais ou de radio (que mestura e manipula) poboan os súos films, cuxas imaxes están compostas de metraxe propia, fotos familiares e documentos que Meter trata a través da impresora óptica (sistema de refotografiado e copiado de celuloide). As súas películas, recentemente restauradas polo EYE Filme Institut (a filmoteca holandesa) proxectaranse en 16mm e 35mm, nunha sesión rematada por dous traballos de Savirón nos que utiliza materiais atopados, e nos que o son ten un papel crucial.
Dentro de “Obxectos e aparicións” haberá tamén dúas sesións dedicadas a traballos recentes de found footage, nun programa dobre chamado Oficina de obxectos perdidos. Autores como Dianna Barrie, Daïchi Saïto, Janie Geiser, Pere Ginard e Sebastian Wiedemann, entre outros, compoñen a variada selección, mostra de moi distinta maneiras de traballar con materiais atopados, en celuloide e en vídeo.
Completa o bloque de “Obxectos e aparicións” a estrea en España de Potamkin, do novo cineasta canadense Stephen Broomer (a quen se lle dedicou un foco o ano pasado no festival), sorte de biografía do crítico de cinema de principios de século XX Harry Potamkin a través das películas sobre as que escribiu, que Broomer manipula a través de diferentes procesos químicos e de copiado.
Ademais, no apartado expositivo darase un repaso a esta temática, con traballos de Cécile Fontaine, Luther Price e a sevillana María Cañas, que traerá a súa videoinstalación Risas en la oscuridad, que recolle un cúmulo de triunfantes femmes fatais, así como algunhas das súas videoguerrillas recentes. A chamada Arquiveira de Sevilla, a través dunha fervenza apocalíptica de imaxes, é adaíl do que ela mesma chama “risastencia”, nun traballo tan combativo como excesivo, cun característico e negrísimo humor.