Nathaniel Dorsky: o cine devoto
Nathaniel Dorsky é dono dun dos catro universos que coñeceremos a través do ciclo “O ceo na Terra” nesta edición do (S8). Unha figura de primeira liña dentro da vangarda norteamericana (con cuxa presenza contaremos) que leva anos traballando sobre a idea dun cine que non se move polo plano do racional senón polo do espiritual, as paraxes que visita a mente cando a deixamos libre das súas ocupacións cotiás.
Neoiorquino de nacemento, Dorsky vive desde 1971 en San Francisco. Aínda que fai os seus primeiros filmes con pouco máis de 20 anos, a principios dos 60, non é ata finais dos 90, e toda a primeira década do 2000 cando empeza a ser máis prolífico e a recibir recoñecemento. Recentemente, Dorsky foi premiado no Festival de Róterdan por Pastourelle, ademais de ser obxecto dunha retrospectiva completa. Nos últimos anos tamén presentou as súas películas en lugares como o Museum of Modern Art, o Centro Pompidou, o Pacific Filme Archive, o Harvard Filme Archive, ou a Universidade de Yale, ademais de exhibir o seu traballo na sección Views from the Avant-Garde do New York Filme Festival ou o programa Wavelengths do Festival de Toronto.
O florecer tardío de Dorsky revela que o seu cine é froito dunha procura, dun camiño que tivo que percorrer ata dar coa expresión pura á que ansiaba chegar. Unha estrada puntuada tan só por algúns sinais deixados por pioneiros da procura da linguaxe intrínseco ao cine, como o imprescindible Stan Brakhage. A viaxe vital de Dorsky pódese entender, de forma instintiva, a través das súas películas silentes, sensoriais, que trasladan ao espectador a un estado mental primario no que a interpretación non filtra o mundo que ve. Un cine puramente visceral, o que Dorsky logrou destilar, que foxe da narratividad e o sentido para captar un estado de ánimo, unha luz, un momento de vixilia
O intuitivo deste cine non impide, con todo, que haxa unha precisa elaboración teórica detrás del. En 2003 Dorsky publica o seu libro Devotional Cinema, no que fala da súa forma de experimentar e pensar o cine: o poder do cine como experiencia, a súa calidade de transformar ao espectador, e a necesidade do cine de transcender a linguaxe falada e achar a súa propia expresión. En definitiva, o que aspira alcanzar como cineasta: ancorar fortemente ao espectador no “agora” do filme, para alcanzar un estado de revelación, de descubrimento das profundidades do noso ser e do mundo. Facer sentir, e poder ver, o inasible.
Dorsky, que ten tamén unha longa carreira como montador, traballa entón guiado por esta concepción devota do cine, colleitando imaxes co seu cámara de 16mm, que logo ensambla coidadosamente. As circunstancias da proxección contan moito. Dorsky desenvolveu o que el mesmo chamou “silent speed”: as súas películas han de proxectarse, para a súa correcta apreciación, a 18 fotogramas por segundo, en lugar dos 24 fotogramas por segundo estándar. Unha decisión que afecta á cadencia e ao parpadeo da luz, e ao son de proxector, incidindo decisivamente nas propiedades que Dorsky busca extraer ao mundo a través do cine. Este é un factor fundamental que fai que sexa difícil acceder ao visionado dos seus filmes (que non están en formato dixital), e que dá a medida de ata que punto este ciclo é unha ocasión excepcional, pois se trata da primeira vez que as películas de Dorsky ven en España.